गेले काही दिवस एका विचित्र प्रश्न कम समस्येने आम्हाला भयंकर छळले आहे. ह्या विषयात आमचे ज्ञान जरा कमीच आहे, पण ह्यामुळे लफडा असा होतो की कुठे काय पॉलिटिकल करेक्ट मतप्रदर्शन करावे ह्यासंबंधी आमचा फार घोळ होऊ लागला व आम्हाला लोकांचे 'तुला चित्रपटातले काय कळते, मुर्ख आहेस, तु चित्रपट पाहुच नकोस' वगैरे टोमणे ऐकावे लागत आहेत.
आम्ही माठ आहोत व आम्हाला कशातलेच काही कळत नाही हे मान्य आहे, पण आता चारचौघात निदान चित्रपटांविषयी मतप्रदर्शन करताना आपली झाकली मुठ सव्वा लाखाची कशी असावी ह्यासंबंधी मार्गदर्शन हवे आहे.
चित्रपट 'चांगला' असतो म्हणजे नक्की काय आणि चित्रपट 'वाईट, फालतु, भिकार, थर्डक्लास' असतो म्हणजे नक्की काय ? तसेच कुठल्या चित्रपटाला चांगले का म्हणावे किंवा त्या चित्रपटाला वाईट का ठरवावे ह्यासंबंधी काही सर्वसाधारण समज असतील तर ते नक्की कोणते असे प्रश्न मला पडले आहेत..
गेले काही वर्ष मला समजणारा चित्रपट आणि मिडिया, मित्र, संबधित ह्यांना कळणारा चित्रपट व आम्ही दोघांनी केलेले त्यांची मुल्यांकन ह्यात जमिन-आस्मानाचा फरक पडत आहे.
१. बर्‍याच लोकांनी नाके मुरडलेला आणि 'अब्राम्हण्यम' ठरवलेला 'दबंग' हा चित्रपट वाईट कसा असु शकतो तेच मला कळत नाही. चित्रपट बनवताना त्यांनी डिफाईन केलेली कक्षा आणि तो बघायला जाताना माझ्या असणार्‍या काही 'किमान अपेक्षा'ह्यांचे समिकरण व्यवस्थित जुळत असेल आणि तो चित्रपट जर मला पुरेपुर आनंद देत असेल तर त्याचा 'फालतुपणा' मी कुठल्या खात्यावर मोजायचा ?
मनोरंजन ही किमान अपेक्षा ठेऊन जर मी दबंग पहात असेन आणि त्यात मी पुर्ण समाधानी असेन तर त्यामध्ये 'प्रकाश झा, सत्यजीत रे, (आजकाल ) आमीर खान, अमोल पालेकर ( ही मंडळी एका पंक्तीत बसवल्यामुळे काही जणांच्या भावना दुखावल्या सतील तर क्षमस्व हो बाबांनो )' ह्यांच्या चित्रपटात असलेले तथाकथित 'मुल्य' घेऊन मी त्याची तुलना दबंगशी का करावी ?
भली त्यातली गाणी रेहमानच्या सुरेल गाण्यासारखी सफाईदार नसतील पण म्हणुन का ती फालतु गाणी होतात ?
दबंगमध्ये मख्ख चेहर्‍याचे अभिनेते, काही केल्या घंटा कळत नाही असा त्यांचा अभिनय व त्याचा अर्थ, जडबंबाळ संवाद, अगम्य कॅमेरा अँगल्स आणि प्रकाशयोजना वगैरे नाहीत म्हणुन त्याला 'फालतु' ठरवावे का ?
पण बहुतेकांच्या मते 'दबंग' हा तद्दन टुकार, फालतु सिनेमा आहे व त्याच्याशी आम्ही साफ 'असहमत' आहोत.
२. आजकालचा भरमसाट चर्चा झालेला 'उडान' ... मला नाही आवडला.
इनफॅक्ट मला बोअर आणि बर्‍यापैकी कंटाळवाणा वाटला. त्यातली जमली म्हणावी अशी पात्रनिवड आणि त्यांनी केलेला निखळ अभिनय सोडला तर त्या चित्रपटात काय आहे ते मला अजिबात समजले नाही. १० मिनिटाची स्टुरी उगाच २ तास आणि ७ मिनिटे लांबवली आहे, त्यासाठी अगदीच अनावश्यक, रटाळ, बाळबोध आणि बर्‍यापैकी पुनरावृत्ती होणारे सिन्स घुसडले आहेत. काही पात्रांची उगाच युसलेस एंन्ट्री आणि समावेश. शेवटचा एक दणका सीन सोडला आणि १-२ गाण्यातली काही कडवी सोडली तर ह्या चित्रपटाचा 'महानपणा' मी कोणत्या खात्यावर मांडायचा ?
अभिनय चांगला मान्य !
अहो पण नुस्ता अभिनय जर तुम्हाला २ तास एका ठिकाणी बसवुन ठेऊ शकत नसेल, स्टोरी आणि पटकथेचे एकमेकांशी जुळत नसेल, पात्रे एकमेकांशी अगम्य व्यवहार करत असतील, तेच तेच (रटाळ) सीन्स पुन्हापुन्हा येत असतील तर मी हा चित्रपट उगाच का 'आवडुन घ्यावा' ?
असो, पण पण बहुतेकांच्या मते 'उडान' हा अत्यंत सुंदर, सफाईदार, क्लासिक आणि उच्च निर्मीतिमुल्य असलेला सिनेमा आहे व त्याच्याशी आम्ही साफ 'असहमत' आहोत.
ही केवळ उदाहरणे झाली, पण असेच काहीसे सर्वच बाबतीत आढळते.
मग चांगल्या चित्रपटाची व्याख्या काय आणि एखादा चित्रपट वाईट आहे असे मत कोणत्या चाचणीनंतर बनवावे ?
१. केवळ चांगली ( पक्षी : फेमस, स्टारडम असलेली ) स्टारकास्ट, एखादा मोठ्ठा बॅनर, गाजलेला नामवंत संगीतकार, दिग्गज दिग्दर्शक वगैरेंनी बनलेला सिनेमा इन जनरल 'चांगलाच' असतो का ?
२. अचाट स्टोरीलाईन , अगम्य कॅमरा अँगल्स, रटाळ आणि अगम्य संवाद, साबणछाप अभिनेते व त्यांचा तसलाच अभिनय आणि सोबत 'समांतर सिनेमा'च्या नावाखाली उच्चभ्रु आणि मिडियाने ओढुनताणुन चालवलेला उदोउदो ह्यामुळे तो तद्दन टाकावु सिनेमा 'चांगला' कसा ठरतो ?
३. दे दणादण मारामारी, मस्तपैकी अ‍ॅक्शनदृष्ये, खुसखुषीत ( पण कमी साहित्यमुल्य असलेली टपोरी म्हणता येईल अशी ) डायलॉकबाजी, मस्त मस्त लोकेशन्स आणि डान्स वगैरे, त्या वेळेपुरती खुष करुन टाकणारी उडत्या चालीची गाणी ( क्वचित आयटम साँग ) आणि ह्यासोबत इतर प्रेक्षकांचा जल्लोश, हिरोच्या एंट्रीला पडणार्‍या कचकचीत शिट्ट्या, एखाद्या कमेंटनंतर प्रेक्षकांचे खळखळुन हसणे, गाण्याच्यावेळी आरोळ्या / शिट्ट्यांचा गदारोळ आदी बाबी मला मस्तपैकी मनोरंजन देत असतील तर तो चित्रपट 'फालतु' कसा होतो ?
४. 'गरम मसाला' सारख्या सिनेमात असलेला मस्त सावळागोंधळ, पळापळ, टायमिंगवाले डायलॉक्स, छान छान हिरॉईन्स,माफक कॉमेडी, १-२ गरमागरम आयटम साँग्स, काही फारिन लोकेशन्स आदी मला २ तास मस्त करमणुक देत असतील तर त्यांचा 'फालतुपणा' मी कोणत्या खात्यात मांडायचा ?
असो, अशी अनेक उदाहरणे देता येतील ...
माझा एकच प्रश्न आहे, एखादा चित्रपट चांगला का असतो किंवा तो वाईट का असतो व ते कसे किंवा कोणत्या चाचण्यांच्या आधारे ठरवावे ?
अवांतर :
आजकाल अत्यंत हेटाळणीच्या सुरात खिजवण्यासाठी "पिटातले प्रेक्षक" हा शब्दप्रयोग करणार्‍यांचेही मला आजकाल ज्याम आश्चर्य वाटते. बाय द वे, एकुण व्यवसायापैकी किमान ७०% व्यवसाय ह्याच पिटातल्या प्रेक्षकांकडुन होतो व बहुतेक सिनेमे त्यांच्यासाठीच निघतात असा माझा अंदाज आहे.
बाकी तथाकथित समांतर, उच्च अभिरुचीमुल्य असणारे, कलात्मक सिनेमांना किती प्रेक्षक असतात हे ज्यांचे त्यांना पहावे, कमी प्रेक्षक असण्याला मी कमीपणा मानत नाही पण जे हा चित्रपट पहात नाही किंवा ज्यांना असे चित्रपट कळत नाहीत असा तद्दन खोटा प्रचार चालवणार्‍या सिनेमातील उच्चभ्रुंचे मला कौतुकमिश्रित आश्चर्य वाटते. त्यांनी असे चित्रपट जरुर कौतुकाने आपापला कंपु जमवुन व शक्य तितके आंबट तोंड करुन पहावेत, आमचे अजिबात लुस्कान नाही, मात्र ह्या चित्रपटांचे कौतुक करताना बिचार्‍या त्या 'पिटातल्या प्रेक्षकां'ना हिणवुन त्यांच्या नसलेल्या कमीपणाच्या जोरावर स्वतःचा नसलेला महानपणा सिद्ध करणार्‍या पातक करु नकात एवढेच आमचे मत आहे.
दोन्हीहा गटांचे क्लास वेगळे आहेत, वेगळेच रहावेत ह्यात शहाणपण आहे. जो तो आपापल्या जागी ग्रेट आहे !
आम्ही माठ आहोत व आम्हाला कशातलेच काही कळत नाही हे मान्य आहे, पण आता चारचौघात निदान चित्रपटांविषयी मतप्रदर्शन करताना आपली झाकली मुठ सव्वा लाखाची कशी असावी ह्यासंबंधी मार्गदर्शन हवे आहे.
चित्रपट 'चांगला' असतो म्हणजे नक्की काय आणि चित्रपट 'वाईट, फालतु, भिकार, थर्डक्लास' असतो म्हणजे नक्की काय ? तसेच कुठल्या चित्रपटाला चांगले का म्हणावे किंवा त्या चित्रपटाला वाईट का ठरवावे ह्यासंबंधी काही सर्वसाधारण समज असतील तर ते नक्की कोणते असे प्रश्न मला पडले आहेत..
गेले काही वर्ष मला समजणारा चित्रपट आणि मिडिया, मित्र, संबधित ह्यांना कळणारा चित्रपट व आम्ही दोघांनी केलेले त्यांची मुल्यांकन ह्यात जमिन-आस्मानाचा फरक पडत आहे.
१. बर्‍याच लोकांनी नाके मुरडलेला आणि 'अब्राम्हण्यम' ठरवलेला 'दबंग' हा चित्रपट वाईट कसा असु शकतो तेच मला कळत नाही. चित्रपट बनवताना त्यांनी डिफाईन केलेली कक्षा आणि तो बघायला जाताना माझ्या असणार्‍या काही 'किमान अपेक्षा'ह्यांचे समिकरण व्यवस्थित जुळत असेल आणि तो चित्रपट जर मला पुरेपुर आनंद देत असेल तर त्याचा 'फालतुपणा' मी कुठल्या खात्यावर मोजायचा ?
मनोरंजन ही किमान अपेक्षा ठेऊन जर मी दबंग पहात असेन आणि त्यात मी पुर्ण समाधानी असेन तर त्यामध्ये 'प्रकाश झा, सत्यजीत रे, (आजकाल ) आमीर खान, अमोल पालेकर ( ही मंडळी एका पंक्तीत बसवल्यामुळे काही जणांच्या भावना दुखावल्या सतील तर क्षमस्व हो बाबांनो )' ह्यांच्या चित्रपटात असलेले तथाकथित 'मुल्य' घेऊन मी त्याची तुलना दबंगशी का करावी ?
भली त्यातली गाणी रेहमानच्या सुरेल गाण्यासारखी सफाईदार नसतील पण म्हणुन का ती फालतु गाणी होतात ?
दबंगमध्ये मख्ख चेहर्‍याचे अभिनेते, काही केल्या घंटा कळत नाही असा त्यांचा अभिनय व त्याचा अर्थ, जडबंबाळ संवाद, अगम्य कॅमेरा अँगल्स आणि प्रकाशयोजना वगैरे नाहीत म्हणुन त्याला 'फालतु' ठरवावे का ?
पण बहुतेकांच्या मते 'दबंग' हा तद्दन टुकार, फालतु सिनेमा आहे व त्याच्याशी आम्ही साफ 'असहमत' आहोत.
२. आजकालचा भरमसाट चर्चा झालेला 'उडान' ... मला नाही आवडला.
इनफॅक्ट मला बोअर आणि बर्‍यापैकी कंटाळवाणा वाटला. त्यातली जमली म्हणावी अशी पात्रनिवड आणि त्यांनी केलेला निखळ अभिनय सोडला तर त्या चित्रपटात काय आहे ते मला अजिबात समजले नाही. १० मिनिटाची स्टुरी उगाच २ तास आणि ७ मिनिटे लांबवली आहे, त्यासाठी अगदीच अनावश्यक, रटाळ, बाळबोध आणि बर्‍यापैकी पुनरावृत्ती होणारे सिन्स घुसडले आहेत. काही पात्रांची उगाच युसलेस एंन्ट्री आणि समावेश. शेवटचा एक दणका सीन सोडला आणि १-२ गाण्यातली काही कडवी सोडली तर ह्या चित्रपटाचा 'महानपणा' मी कोणत्या खात्यावर मांडायचा ?
अभिनय चांगला मान्य !
अहो पण नुस्ता अभिनय जर तुम्हाला २ तास एका ठिकाणी बसवुन ठेऊ शकत नसेल, स्टोरी आणि पटकथेचे एकमेकांशी जुळत नसेल, पात्रे एकमेकांशी अगम्य व्यवहार करत असतील, तेच तेच (रटाळ) सीन्स पुन्हापुन्हा येत असतील तर मी हा चित्रपट उगाच का 'आवडुन घ्यावा' ?
असो, पण पण बहुतेकांच्या मते 'उडान' हा अत्यंत सुंदर, सफाईदार, क्लासिक आणि उच्च निर्मीतिमुल्य असलेला सिनेमा आहे व त्याच्याशी आम्ही साफ 'असहमत' आहोत.
ही केवळ उदाहरणे झाली, पण असेच काहीसे सर्वच बाबतीत आढळते.
मग चांगल्या चित्रपटाची व्याख्या काय आणि एखादा चित्रपट वाईट आहे असे मत कोणत्या चाचणीनंतर बनवावे ?
१. केवळ चांगली ( पक्षी : फेमस, स्टारडम असलेली ) स्टारकास्ट, एखादा मोठ्ठा बॅनर, गाजलेला नामवंत संगीतकार, दिग्गज दिग्दर्शक वगैरेंनी बनलेला सिनेमा इन जनरल 'चांगलाच' असतो का ?
२. अचाट स्टोरीलाईन , अगम्य कॅमरा अँगल्स, रटाळ आणि अगम्य संवाद, साबणछाप अभिनेते व त्यांचा तसलाच अभिनय आणि सोबत 'समांतर सिनेमा'च्या नावाखाली उच्चभ्रु आणि मिडियाने ओढुनताणुन चालवलेला उदोउदो ह्यामुळे तो तद्दन टाकावु सिनेमा 'चांगला' कसा ठरतो ?
३. दे दणादण मारामारी, मस्तपैकी अ‍ॅक्शनदृष्ये, खुसखुषीत ( पण कमी साहित्यमुल्य असलेली टपोरी म्हणता येईल अशी ) डायलॉकबाजी, मस्त मस्त लोकेशन्स आणि डान्स वगैरे, त्या वेळेपुरती खुष करुन टाकणारी उडत्या चालीची गाणी ( क्वचित आयटम साँग ) आणि ह्यासोबत इतर प्रेक्षकांचा जल्लोश, हिरोच्या एंट्रीला पडणार्‍या कचकचीत शिट्ट्या, एखाद्या कमेंटनंतर प्रेक्षकांचे खळखळुन हसणे, गाण्याच्यावेळी आरोळ्या / शिट्ट्यांचा गदारोळ आदी बाबी मला मस्तपैकी मनोरंजन देत असतील तर तो चित्रपट 'फालतु' कसा होतो ?
४. 'गरम मसाला' सारख्या सिनेमात असलेला मस्त सावळागोंधळ, पळापळ, टायमिंगवाले डायलॉक्स, छान छान हिरॉईन्स,माफक कॉमेडी, १-२ गरमागरम आयटम साँग्स, काही फारिन लोकेशन्स आदी मला २ तास मस्त करमणुक देत असतील तर त्यांचा 'फालतुपणा' मी कोणत्या खात्यात मांडायचा ?
असो, अशी अनेक उदाहरणे देता येतील ...
माझा एकच प्रश्न आहे, एखादा चित्रपट चांगला का असतो किंवा तो वाईट का असतो व ते कसे किंवा कोणत्या चाचण्यांच्या आधारे ठरवावे ?
अवांतर :
आजकाल अत्यंत हेटाळणीच्या सुरात खिजवण्यासाठी "पिटातले प्रेक्षक" हा शब्दप्रयोग करणार्‍यांचेही मला आजकाल ज्याम आश्चर्य वाटते. बाय द वे, एकुण व्यवसायापैकी किमान ७०% व्यवसाय ह्याच पिटातल्या प्रेक्षकांकडुन होतो व बहुतेक सिनेमे त्यांच्यासाठीच निघतात असा माझा अंदाज आहे.
बाकी तथाकथित समांतर, उच्च अभिरुचीमुल्य असणारे, कलात्मक सिनेमांना किती प्रेक्षक असतात हे ज्यांचे त्यांना पहावे, कमी प्रेक्षक असण्याला मी कमीपणा मानत नाही पण जे हा चित्रपट पहात नाही किंवा ज्यांना असे चित्रपट कळत नाहीत असा तद्दन खोटा प्रचार चालवणार्‍या सिनेमातील उच्चभ्रुंचे मला कौतुकमिश्रित आश्चर्य वाटते. त्यांनी असे चित्रपट जरुर कौतुकाने आपापला कंपु जमवुन व शक्य तितके आंबट तोंड करुन पहावेत, आमचे अजिबात लुस्कान नाही, मात्र ह्या चित्रपटांचे कौतुक करताना बिचार्‍या त्या 'पिटातल्या प्रेक्षकां'ना हिणवुन त्यांच्या नसलेल्या कमीपणाच्या जोरावर स्वतःचा नसलेला महानपणा सिद्ध करणार्‍या पातक करु नकात एवढेच आमचे मत आहे.
दोन्हीहा गटांचे क्लास वेगळे आहेत, वेगळेच रहावेत ह्यात शहाणपण आहे. जो तो आपापल्या जागी ग्रेट आहे !
2 comments:
बॉक्सऑफिसवर मार खातो तो चांगला चित्रपट, धंदा करतो तो गल्लाभरू चित्रपट
चित्रपटातील चांगला आणि वाईट अशी विभागणी समीक्षक करतात. समीक्षा म्हणजे फणस सोलतात तसा चित्रपट सोलल्यावर त्यातील गरेसदृश भाग फेकून देऊन बाकी (अखाद्य) भाग चघळून फणसाची चव ठरविणे.
Post a Comment