परवाच एक "इंडियन आर्मी" हा बेस असलेला नितांतसुंदर चित्रपट पाहण्याचा योग आला. सर्वसाधारणपणे हे असे चित्रपट म्हणजे रक्तरंजित, बटबटीत, टाळ्या घेणारे डायलॉग, प्रखर देशभक्तीचे सिन्स याने भरलेले म्हणजे थोडक्यात पैसावसूल असतात. पण "शौर्य" हा हटके आहे, हा कुठला युद्धपट नाही तर तो आहे बॉर्डर वर लढणार्या सर्वासामन्य सैनीकाची मानसिकता टिपणारा एक मस्त चित्रपट , भारतीय सैन्यदलाच्या काहीश्या काळ्याबाजूला उघड करणारा आणि तरीही पैसावसूल आणि हमखास पहावा असा ....
पिक्चरची सुरवात होते साधारणता मध्यरात्री चालू असलेल्या आर्मीच्या दहशतवाद्यांना हुडकन्यासाठी चालू असणार्या कोंबिंग ऑपरेशनपासून. तिथे अचानक गोळीबार होऊन आर्मीतल्या एका "मेजराचा म्हणजे मेजर राठोड यांचा मॄत्यु" होतो व त्याला मारण्याचा आरोप असतो त्याच्या हाताखालच्या एका अधिकार्यावर म्हणजे "कॅप्टन जावेद खान" वर. मग त्याचे कोर्टमार्शल सुरू होते. हा मुस्लीम असल्याने सर्व जण त्याला दहशतवादी ठरवून मोकळे होतात व त्याची शिक्षा सुनावण्यासाठी एका औपचारीक कोर्टमार्शल मिटिंगची वाट पाहतात ...
मग एंट्री होते एका आर्मीत पेशाने वकील असणार्या परंतु वॄत्तीने एकंदरीत गूलछबू व ऐशाआरामी तरूणाचा म्हणजे "मेजर सिद्धांत" ची, त्याला हे सर्व म्हणजे एक नसती कटकट वाटत असते. बळजबरीने ही केस त्याच्या गळ्यात मारली जाते व त्याला "कॅप्टन जावेद खान" चा डिफेन्स करण्यासाठी नेमन्यात येते. त्याला स्पष्ट सूचना असते की कही नाही ही केस आधीच सॉल्व झालेली आहे, शिक्षा ठरलेली आहे, तुझी वकीली म्हणजे फक्त एक फॉर्मालिटी आहे आणि त्याने पण ही परिस्थीती कबूल केली असते. आता ही केस मुळात मुस्लीम दहशतवादाशी निगडीत असल्याने सर्वजण त्याला त्याच्या जास्त खोलात न शिरण्याचा सल्ला देतात. पण जेव्हा हा त्याचा अशिलाला भेटतो तेव्हा त्याची मनाला सलणारी शांतता व त्याला दॄढनिश्चयी चेहरा त्याला एका विचारात पाडतो व तो ह्या केसचा मुळापासून तपास करण्याचा निर्णय घेतो. त्यादरम्यान त्याच्याकडून निष्काळजीपणाने एका रिपोर्टरला दिलेल्या एका मुलाखतीचा परिणाम त्याला त्याच्या वरच्या अधिकार्याक्डून झाडण्यात होतो. एकंदरीत सर्व वरिष्ठांची मानसीकता व ही केस दाबण्याकडे असलेली वॄत्ती पाहून त्याला नक्कीच कुठे तरी पाणी मुरते आहे याची खात्री पटते व याचा व्यवस्थीत तपास करायल सुरवात करतो ...
या केसशी संबंधीत व्यक्तींचा तपास करताना तो अनेकांची गाठ घेतो व त्यांच्याकडून सत्यपरिस्थीती जाणून घेण्याचा प्रयत्न करतो. त्यात त्याला भेटतात त्या भागाचे सर्वेसर्वा असणारे अधिकारी म्हणजे "ब्रिगेडीयर प्रताप", ह्यांची त्याच्या झालेल्या संभाषनातून व वागणूकीवरून ते अतिषय उद्दाम, निष्ठूर, हेकट व मुस्लीमांविषयी अतिशय पूर्वगॄहधिष्ठीत असलली मानसीकता या गोष्टी समोर येतात. त्यानंतर त्याची भेट होते "मेजर राठोड" यांच्या पत्नीशी, तिच्या बोलण्यातून राठोडांचा असलेला एकसूरी, निष्ठूर व दिलेल्या आज्ञांचा कुठलाही विचार न करता त्याचे पालन करणाच्या स्वभावाची ओळख पटते, स्वता: राठोडाच्या पत्नी याला खूप कटाळलेल्या असतात व त्या एक तडाजोड म्हणून संसार करत असतात. राठोडांच्या मॄत्य नंतर त्यांच्या चेहर्यावर आलेली "मुक्तीची भावना" सिद्धांतच्या चाणाक्ष नजरेतून सुटत नाही. सर्वात शेवटी तो भेटतो "कॅप्टन जावेद खानच्या " आईला, तेथे त्यांच्या बोलण्यावरून व एकंदरीत त्यांच्या खानदानाच्या इतिहासावरून व जावेदच्या आत्तापर्यंतच्या कारकिर्दीच्या आलेखावरून त्याच्या राठोडांना मारण्यामागे एक वेगळे कारण असल्याची शंका सिद्धांतला येते व तो दिशेने तपास चालू करतो. शेवटी बरेच कोर्ट सिन्स झाल्यावर त्या हत्यकांडाचा खरा शोध लागतो आर्मीच्या कोर्टासमोर या सर्व गोष्टी मांडल्यावर योग्य तो न्याय होऊन चित्रपट संपतो ...
आता प्रश्न असा आहे की हा चित्रपट का बघावा ? याचे उत्तम म्हणजे राहुल बोससारख्या संयमी अभिनेत्याची पुन्हा एक उत्तम पेशकश , केके मेनन (ब्रिगेडीअर प्रताप) चा अभिनय तर उत्तमच. शेवटी ब्रि. प्रतापची साक्ष घेतानाचा त्याचा एक १० -१२ मिनीटाचा सलग संवाद आहे. एका संतूलित, सर्वं गोष्टी आपल्या पकडी खाली असायला हव्यात आणि आपण म्हणजे मुर्तीमंत शौर्य आहोत असं मानणार्या ब्रि. प्रतापचा एका दुखावलेल्या बापात आणि त्याच मुळे मुस्लीमद्वेष्ट्या अधिकारार्यात झालेला बदल दाखवणारा अभिनय, मनिषा लांबाचा नवा लुक , जावेद जाफरी कसलाही आचरटपणा न करता केलेला रोल, दोन-तीन आणि तीही समयोचित गाणी आणि शेवटचं शाहरूखच्या आवाजातील शौर्य क्या है तर एकदम झकास. ...
तर आता प्रश्न असा येतो की शौर्याचा याच्यशी काय संबंध ? आर्मीचे शौर्य जनरली हे रणात गाजवलेल्या पराक्रमाशी निगडीत असते पण इथे तर एक अधिकारी दुसर्या अधिकार्याची हत्या करतो, हेच का ते शौर्य ? होय, हेच ते, कुठल्याही परिणामाची पर्वा न करता सर्वसामन्य नागरीकांच्या कल्याणासाठी व त्यंच्या सौरक्षणासाठी कसलीही भिती न बाळगता जावेद ने आपल्या अधिकार्याला घातली गोळी हे शौर्य, कुठल्याही दबावाला बळी न पडता योग्य तपास करून जावेदची सुटका करणार्या व ब्रिगेडीयर प्रतापांना योग्य शिक्षा घडवण्यासाठी केलेल्या प्रयत्नातून मेजर सिद्धांअतने दाखवलेले शौर्य, हेच ते शौर्य !!!!
पिक्चरची पटकथा अतिशय उत्तम, मांडणी झकास, घेतलेले कलाकार अतिशय बॅलेन्स्ड ....
शेवटी "शाहरूख खानच्या" शौर्य म्हणजे काय हे स्पष्ट करणार्या एका गद्याच्या वाचना हा नितांतसुंदर चित्रपट संपतो ...
"शौर्य क्या है ?
थरथराती हुई धरती को रौंधती फौजींयोंकी पलटन का शोर,
या सेहमेसे आसमान को चिरता हुआ बंदूकोंकी सलामी का शोर,
शौर्य क्या है ?
हरी वर्दीपर चमकते हुए चंद पितल के सितारे,
या सरहद के नाम पर खिची हुई अनदेखी लकीरोंकी नुमाईशे ?
शौर्य क्या है ?
दुर खामोश उडते हुए परिंदे को भुंदनेका अहसास,
या गोलोंकी बरसात से पलभरमे एक शहरको समशान बनानेका अहसास ?
शौर्य !!!
बारूदसे धुंदले इस आसमान मे शौर्य क्या है ?
वादियोंसे गुंजते हुए एस गावमे मातममे शौर्य क्या है ?
शौर्य ,
शायद एक हौसला ,
शायद एक हिंमत,
हमारे बहूत अंदर ,
मजहबसे बनाये इस नारे को तोडकर किसीका हात थामनेकी हिंमत ,
गोलीयों के इस शोरको अपने खामोशीसे चिरनेकी हिंतत,
मरती-मारती इस दुनीयाने निहत्ते डटे रहने की हिंमत ...
शौर्य, आने वाले कल खातीर अपने हिस्सेकी कायनात को आज बचा लेने की हिंमत ...
